عرشی اکبرآبادی؛ هنرمندی خوش نویس و خالق مثنوی شاهد

هرچقدر آثار مکتوب و دست نوشته های منظوم و منثور که از گذشتگان باقی مانده، احیا، معرفی و شناسایی شود، بیشتر می توان به پشتوانه و سرمایه معنوی زبان و ادب فارسی بالید و مباهات نمود؛ چراکه هر کدام از این آثار آیینه ای است که شیوه اندیشه و پنداشت گذشتگان را جلوه گر می سازد. با وجود احیا و شناسایی مجموعه فراوانی از این مواریث فرهنگی، هنوز راه نرفته بسیار و آثار ناشناخته و گمنام فراوان است از جمله این آثار ناشناخته، آثار ادیبان و شاعران ایرانی هستند، آنهایی که با خلق آثار بی بدیل نقش بزرگی در اعتلای فرهنگ کشور ایفا کرده اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بنابراین ضرورت دارد، این آثار گرانسنگ و نویسندگان آن در کانون توجه قرار گیرند و پژوهشگران آنها را به نسل‌های امروزی معرفی کنند. یکی از این شاعران برجسته که کمتر مورد توجه قرار گرفته و در خصوص زندگانی و اوضاع و احوال وی آگاهی چندانی در دست نیست، عرشی اکبرآبادی است که در ادامه به معرفی وی می‌پردازیم:

زندگی‌نامه

میرمحمد مؤمن متخلّص به عرشی از خانواده‌ای ایرانی در کرمان بوده که پدرش، میر عبدالله وصفی، در زمان جلال‌الدین اکبر گورکانی به هند کوچ کرد و عرشی در هند متولد می شود، البته از تاریخ دقیق تولد وی اطلاعی در دست نیست.پدرش، میر عبدالله وصفی در زمان جلال‌الدین اکبر گورکانی به هند کوچ کرده و پس از پیوستن به دربار این پادشاه به جهت تبحّر و استادی در خوشنویسی، لقب مشکین قلم از او دریافت می‌کند. هنر خوشنویسی را عرشی از پدر می‌آموزد.

عرشی خود را میراث‌دار پدرش، عبدالله وصفی، می‌داند و می‌گوید:

پدر چون رفت آن عالم گشاید        به فرزند خلف میراث آید

عرشی از معاصران شاه جهان گورکانی بود و از طرف وی به نادرالعصر ملقب و در میان مریدان به عرش‏ الله مشهور بود. داراشکوه بن شاه‏جهان او را به تعلیم فرزند خود، سلیمان شکوه برگزید اما پس از چندی وی از خدمت کناره گرفت و به گوشه ‏گیری پرداخت.

خدمت به اعتلای فرهنگ ایران زمین

از آثار این شاعر نامدار می توان به کلیات دیوان مشتمل بر قصاید، غزلیات، ترجیعات، قطعات، رباعیات، ساقی‌نامه و مفردات اشاره کرد، همچنین مثنوی مهر و وفا در بحر هزج مسدس محذوف (مقصور) با حدود ۲ هزار و ۲۰۰ بیت، شکرستان که به تقلید از گلستان سعدی و بهارستان جامی تألیف شده‌است.

شکرستان مثنویی‌، عرفانی است که عرشی به پیروی از مثنوی مولوی و در حدود سه هزار بیت سروده است. فصل‌بندی کتاب در برخی از نسخه های آن بدین گونه است: حکایات امامان، حکایت مرشدان و پیشوایان دین، سیرت پادشاهان و وزیران، آداب صحبت، عارفان حق و عاشقان شاهد مطلق و لطایف و ظرایف و خاتمه. عرشی در باب چهارم کتاب شکرستان با عنوان عاشقان شاهد مطلق به بررسی انواع عشق با ذکر حکایت می­ پردازد. 

در منظومه مهر و وفا می‌خوانیم:

منم عرش سخن در دور آدم            به عرش‌الله شده مشهور عالم

به عهد ثانی صاحب‌قرانم                 به شعر و خط در این عالم عیانم

کسی کو صدر آمد اندر این قصر        خطاب من نوشته نادرالعصر

خطابم نادرالعصر است امروز           شده کلکم، سخن را جلوه‌افروز

شاهد عرشی از دیگر آثار این نویسنده نامدار به شمار می رود که مثنوی‌ عرفانی است و در ۱۰۶۹ هجری سروده شده است. از شاهد عرشی نام و یادی در بیشتر آثار تراجم احوال و کتاب‌های تاریخ ادبیات نیامده و این اثر مجهول‌القدر و گمنام باقی مانده است. در این اثر می خوانیم:

عرشیا صد آفرین بر جان تو          تازه بادا همچو گل ایمان تو

دامن طبعت ز لطف مولوی           پر شد از لولوی بحر معنوی

مولوی خورشید عرفان آمده          لفظ چشم و معنیش جان آمده...

مولوی باد بهار معنوی است           زیب بخش گلشن این مثنوی است

مثنوی‌ام یافت زیب از لطف او           همچو گل ز ابر بهاری آبرو

این کتاب به وسیله احمدرضا یلمه ها، تصحیح شده است.  یلمه‌ها در خصوص این کتاب گفته است: کتاب "شاهد عرشی" اثر تقلیدی موفقی از مثنوی مولوی است، عرشی اکبرآبادی برای مولوی ارزش بسیار زیادی قایل شده و بارها اثر خود را تقلیدی از مثنوی مولوی دانسته در کتاب شاهد عرشی به تفسیر آیه‌های قرآن، تفسیر احادیثی از پیامبر(ص) و داستان‌های عرفانی با موضوع تقوا، توکل، تفضل عشق بر عقل، فقر و... پرداخته شده است. وی به کارگیری ترکیبات تازه، ایجاد تصاویر شعری و قوه خیال شاعری را از دیگر ویژگی‌های عرشی اکبرآبادی برشمرد و می‌گوید، اساس کار عرشی، قدم نهادن در راهی است که مولانا آن را به خوبی طی کرده است. شاعر با توصیفاتی که از عشق، شوق، غم، روح، عارفان حق و اصطلاحات کاملاً عرفانی هم‌چون تجرید، تفرید، کشف و ... داشته، خواسته کلام خود را رنگ و بوی عرفانی ببخشد. تفاسیری که از آیه‌های قرآن در اثنای ابیات می‌بینیم، وصف نی، اشاره به حکایات و قصص عرفانی، اولیا و ... همه و همه سخن از تقلید و استقبال از شیوه‌ مولانا در سرودن مثنوی است. سراینده با آوردن این مضامین می خواهد، توانایی شعری خود را اثبات کند و می‌توان با مقایسه با دیگر تقلیدهایی که از مثنوی مولانا انجام پذیرفته تا حدودی این مثنوی را اثری موفق دانست.

عرشی تحت تاثیر شاعران دشوارگوی سبک هندی بود اما مثنوی او، بسیار روان و قابل فهم است. هرچند شیوه کار شاعران سبک هندی، دشوارگویی و به کارگیری تعبیرات پیچیده است اما مثنوی‌هایی که در قالب سبک هندی سروده می‌شود، برخلاف غزل‌های این سبک، بسیار ساده و روان است.  

تذکره «مقالات الشعرا» از دیگر آثار عرشی محسوب می شود که با تصحیح علیرضا قروه و توسط انتشارات مجلس شورای اسلامی به چاپ رسید. مصحح این اثر می نویسد: آثار زیادی از شاعران گمنام ایرانی و هندی در این تذکره وجود دارد که با مطالعه این کتاب با اسامی و آثارشان آشنا می شویم. برخی از این شاعران ایرانیانی هستند که به هند مهاجرت کرده اند و احوال و آثار، ابیات و خاطراتشان در این تذکره نقل شده است.

برچسب‌ها هند کرمان مولانا شاعر گلستان سعدی نویسنده

منبع: ایرنا

کلیدواژه: هند کرمان مولانا هند کرمان مولانا شاعر گلستان سعدی نویسنده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۶۸۷۸۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تمدید مهلت ثبت‌نام و ارسال آثار به دو جشنواره ملی کتاب دانشجویی و پایان‌نامه سال

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، با تمدید مهلت ثبت نام، دانشجویان مولف و مترجم فرصت دارند تا ۳۰ خرداد ۱۴۰۳ آثار خود را به دبیرخانه جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی ارسال کنند.
دانشجویان تمامی رشته‌ها و مقاطع تحصیلی دانشگاهی و طلاب سطوح مختلف می‌توانند آثار خود را به تعداد نامحدود و براساس شرایط ذیل در شش گروه اصلی شامل «فنی و مهندسی»، «علوم پایه»، «علوم انسانی»، «کشاورزی و منابع طبیعی»، «علوم پزشکی و دامپزشکی»، «هنر و معماری» و بخش «ویژه» به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.

بر این اساس ، همزمانی دوره تحصیل دانشجو با زمان چاپ و انتشار اثر، دارا بودن مشخصات عمومی کتاب برای اثر منتشر شده، داشتن اعلام وصول از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انتشار کتاب در بازه زمانی ابتدای سال ۱۴۰۱ تا پایان ۱۴۰۲، ثبت‌نام اینترنتی، ارسال دو جلد از کتاب به دبیرخانه و ارسال نسخه‌ای از متن زبان اصلی آثار ترجمه شده، از جمله شرایط شرکت در جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی است.

همچنین دانش آموختگانی که حداکثر دو سال پس از فارغ التحصیلی، کتاب خود را در بازه زمانی فوق الذکر (۱۴۰۲-۱۴۰۱) به چاپ رسانده‌اند نیز می‌توانند در جشنواره شرکت کنند.

کتاب‌های الکترونیک ارسال شده به دبیرخانه جشنواره نیز باید دارای مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند.

یادآور می‌شود؛ آثار دریافت شده بازگردانده نخواهند شد و به آثار برگزیده‌ای که توسط بیش از یک نفر تألیف یا ترجمه شده‌اند، صرفاً یک جایزه تعلق خواهد گرفت.

براساس این فراخوان، ناشران نیز می‌توانند آثار دانشجویی خود را به همراه فرم ثبت‌نام اینترنتی، به دبیرخانه جشنواره کتاب سال دانشجویی ارسال کنند. همچنین در آیین اختتامیه جشنواره از ناشرانی که اهتمام جدی در نشر آثار دانشجویی داشته‌اند، تجلیل خواهد شد.

بخش ویژه جشنواره نیز به موضوعات اقتصاد دانش بنیان و تولید ملی، ادبیات پیشرفت و مطالعات جمعیت اختصاص دارد.

گفتنی است ؛ علاقه‌مندان باید پس از ثبت نام از طریق سامانه اینترنتی به آدرس www.isba.ir، دو نسخه از اصل اثر را به همراه فرم ثبت‌نام اینترنتی به آدرس پستی دبیرخانه جشنواره در تهران، خیابان انقلاب، خیابان فخر رازی، خیابان شهدای ژاندارمری، پلاک ۷۲، صندوق پستی ۱۱۶۳-۱۳۱۴۵ سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی ارسال نموده و برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن ۰۲۱۶۶۹۵۲۷۲۷ تماس بگیرند.

مهلت ارسال آثار به بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال تمدید شد

همچنین بر اساس فراخوان بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال، شرکت‌کنندگان می‌توانند آثار خود را در سه بخش اصلی، ویژه و بین‌الملل به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.

دانشجویان و طلابی که در بازه زمانی ۷/ ۷/ ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲/۶/۳۱ از پایان‌نامه خود در مقاطع تحصیلات تکمیلی دفاع کرده‌اند، می‌توانند با مراجعه به پایگاه اینترنتی سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاددانشگاهی به نشانی isba.ir در جشنواره شرکت کنند. آخرین مهلت ثبت نام بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال ۳۰ خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شده است.

بر اساس اعلام کمیته علمی بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال، بخش اصلی این جشنواره شامل حوزه‌هایی در شش گروه علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی، هنر و معماری، فنی و مهندسی، علوم پزشکی و علوم انسانی است. بر این اساس، در هریک از گروه‌ها دانشجویانی که صرفاً در موضوعات زیر از پایان‌نامه خود دفاع کرده باشند، می‌توانند در این جشنواره شرکت کنند.

گروه علوم پزشکی: ناباروری و بیولوژی تولید مثل، طب بازساختی و سلول‌درمانی، ارتقای سلامت، اپیدمیولوژی، سرطان

گروه فنی و مهندسی: صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، حمل و نقل ریلی، صنایع معدنی و فلزی، مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مهندسی برق، مهندسی پزشکی

گروه علوم پایه: زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، شیمی

گروه علوم انسانی: ارتباطات، علوم اجتماعی، زبان و ادبیات فارسی، حقوق، اقتصاد، دین، فلسفه، مدیریت، روانشناسی و علوم تربیتی، علوم سیاسی، تاریخ

گروه هنر و معماری: طراحی مد و لباس، معماری ایرانی و اسلامی، هنر ایرانی و اسلامی

گروه کشاورزی: گیاهان دارویی، صنایع غذایی، باغبانی

در بخش ویژه این جشنواره، پایان‌نامه‌های نگارش شده در زمینه‌های تاریخ علم در ایران و اسلام، مطالعات علم و فناوری، اقتصاد دانش بنیان و تولید ملی و علوم شناختی پذیرش می‌شوند.

این بخش به دانشجویان غیرایرانی اختصاص یافته که پایان‌نامه‌های خود را با موضوع ایران تدوین کرده‌اند.

گفتنی است، دریافت اطلاعات بیشتر و انجام تمامی مراحل ثبت‌نام اعم از تکمیل فرم و بارگذاری پایان‌نامه‌ها از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی دبیرخانه جشنواره به آدرس www.isba.ir امکان‌پذیر است.

علاقه‌مندان می‌توانند در صورت نیاز با شماره تلفن ۰۲۱ - ۶۶۹۵۲۷۲۷ تماس بگیرند.